Havacılık ve uzay alanında Türkiye’yi temsil eden ANKA Gökbey ulusal muharip uçağı Altay tankı MİLGEM Göztepe travesti platformlardaki imzalarıyla TUSAŞ yerli ve ulusal eserlerini geliştirmeye devam ediyor
TUSAŞ Motor Sanayi AŞ TEI Genel Müdürü Prof Dr Mahmut Faruk Akşit Habertürk’te uzun müddettir devam eden projelerle ilgili kıymetli Göztepe travestileri açıklamalarda bulundu
İLK UÇUŞ İNŞALLAH BU YIL
Prof Akşit yerli helikopter motoruyla ilgili Projenin başlamasından birinci motor prototipini teslimimiz 3 yıl 10 ay kadar sürecek Ben sayın Cumhurbaşkanımıza 3 5 Travesti Göztepe yıl dedim Birinci uçuş inşallah bu yıl gerçekleştirilecek dedi
Akşit’in açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle
80’li yılların başında F 16 savaş uçaklarını alırken merhum Özal ve kumandanlar uçaklarının bakımları yapılması için tesis kurulmasını istiyorlar O vakit bastırıyorlar General Electric’le anlaşıyorlar TUSAŞ’ı ikiye bölüyorlar TUSAŞ Uçak Sanayi ve TUSAŞ Motor Sanayi diye ikiye bölüyorlar Motoru Eskişehir’e kuruyorlar Bana nazaran bizim insanımız milletimiz nitekim pratik zekalı çalışkan üretken kıvrak zekalı insanımız var Ben Boğaziçi Makina Mühendisliği mezunuyum Birinci tercihim en yüksek puanlı makine mühendisliğiydi Bu türlü projeler yapmak için uzun periyot devlet iradesi ve finansal takviyesi gerekiyor Evvelki yıllarda Türkiye’nin tarihinde sık sık hükümetler değişirdi 11 ay süren hükümetler bile vardı Birisinin dayanak verdiği projeye öteki takviye vermiyordu Uzun soluklu projeleri yürütmek mümkün değildi Helikopter motoruna 2017’de başladık Daima siyasi irade takviyesi vardı 2013’ün Aralık sonunda başladım yaklaşık 10 yıllık süreçte hiç kesilmeyen devlet iradesi politik mali takviyesi olmasaydı grup dağılırdı
Gökbey’e ulusal motor takılacak
DEVLET PROJELERİN GERİSİNDE DURDU
2000’li yıllarda ANKA Gökbey ulusal muharip uçağı Altay tankı MİLGEM platformları kuruldu Devlet gerisinde durdu Sonra da en kıymetli alt sistemleri yerleştirmeye başladılar Motor projeleri biraz daha geriden geldi Motorda çok kritik export denetim dediğimiz kimsenin kimseye satmadığı vermediği teknolojiler var Mesela tek kristal kanat döküm teknolojileri Motoru düşünün havayı girişten emiyoruz Kompresörde sıkıştırdık yüksek basınça ulaştırdık yanma odasına aldık yakıtı döktük kibriti çaktık Genleşecek ancak daracık bir yerde yapıyoruz Lakin art tarafı açık Genleşirken arttan süratle fırlasın istiyoruz Tesir reaksiyondan itki elde ediyoruz Yanma odasından çıkan kızgın gazın birinci çarptığı kesimler aleve direkt maruz kalıyor Güneşin yüzey sıcaklığının yüzde 45 civarında Bu sıcaklığa hiçbir metalin dayanması erimemesi mümkün değil Bunları seramik kaplamalarla müdafaaya çalışıyoruz O sıcaklıkta çalışabilecek gereç sayısı hudutlu
YERLİ VE ULUSAL MANADA BİR JET MOTORU
Metaller katılaşırken donma her an her noktada tıpkı anda başlıyor Kristalleşme her yerde başlıyor Milyarlarca kristalden oluşuyor Siz istiyorsunuz ki tek bir hücreyi seçiyorsunuz O hücreyi özel koşullarda büyüte büyüte bütün kanadı tek bir hücre halinde üretiyorsunuz Çok dehşet sıkıntı teknoloji Biz TÜBİTAK Materyal Enstitüsü ile oturduk beraberce çalışarak beraberce geliştirdik
Gerçekten yerli ve ulusal manada bir jet motoru Öncü motor bu Bundan sonrası artık vakit ve para problemi Helikopter motoru aslında bildiğimiz jet motorunun bir tık ötesi Kopya çekmek diye bir şey sözkonusu değil Büsbütün güç sınıfları farklı Natürel ki motor çalışması yaparken mevcut varolan motorlarda her veriyi inceliyoruz Nasıl çözdüklerini anlamaya çalışıyoruz Bu da doğal bir şey herkes birbirini anlamaya çalışıyor Mevcut Atak helikopterinden bu motor daha büyük ve daha güçlü Zira o denli istendi bizden Tasarım baştan aşağı değişti Doğal ki misal fizikî metotlarla çözüyoruz
TÜRKİYE’DE TEK KRİSTAL TİRBÜN KANATLARININ MALZEMESİ
Bu sivil bir motor Çift kullanımlı Askeriye dönüştürülmesi için zırhlandırılması lazım Çok güç şeyler değil lakin tüzel mahzurlar var Atak projesi kurgulanırken motorun olduğu bölgeler yabancı ortağa ilişkin Oraya dokunacakları pek mümkün değil Bizden isterlerse motoru askeriye dönüştürebiliriz Büsbütün bizim dizaynımız yerli ve ulusal Bir Japon yahut Alman arabası aldığınızda 4 silindirli Sistem tıpkı Yoksa yeni bir motor icat etmedik fakat kendi dizaynımız Misyona geldiğimde bütün şirkette 2 tane materyal mühendisi vardı Vazifeye gelince gereç ve proses mühendisliği grubu kurduk Kocaman bir müdürlüğümüz var Bu işi yapıyor Bu materyalleri yerli ve ulusal olarak Türkiye’de geliştiriyoruz Sayın Fikri Işık Bakan’la kahvaltıda buluştuk Yıl 2016’nın sonu yahut 2017’nin başı olması lazım Döktüğümüz kanadı masaya koydum Sayın Bakan ‘Bunun materyali nereden geliyor onu da alacaksınız’ dedi ‘Sayın Bakanım bunu tasarladık mecbur oturduk döküm prosesi geliştirdik’ dedim Alaşımı da geliştirdik Türkiye’de tek kristal tirbün kanatlarının gereci Türkiye’de gelişti
İLK UÇUŞ İNŞALLAH BU YIL OLACAK
İşin içine kimya fizik giriyor Bunları Türkiye’nin en uygun okullarında okuyan bireyleri alıp kendimiz yetiştiriyoruz Bu gençleri biz eğitiyoruz Danışmanlık alıyoruz Yabancı danışmanlar geliyor sorularımızı soruyoruz Fazla bir bilgi paylaşmıyorsa kesiyoruz kontratını gönderiyoruz Bu motorun şu ana gelmesi 1000’i geçkin bireyle oldu Prototip imalat mühendislerimiz var Kesimin modeli çıktı bunu kütük metalden bu hale getirmek için teğe bir kod yazması lazım Hangi proseslere nazaran yapılacak ki yamuk yumuk yapılmasın Bunları da koyarsanız 1000 1500 kişi olur Projenin başlamasından birinci motor prototipini teslimimiz 3 yıl 10 ay kadar Ben Cumhurbaşkanımıza 3 5 yıl dedim Birinci uçuş inşallah bu yıl gerçekleştirilecek Gökbey motoruna kavuşmak üzere
2024’ÜN SONU İTİBARIYLE BİRİNCİ SERİ IMALATA BAŞLAMAYI HEDEFLİYORUZ
Uluslararası sivil otoriteleri var Bunların müsaadesi olmadan sivil insan taşıyan aracı kaldıramazsınız Sivil sertifikasyonu inşallah aksilik olmazsa önümüzdeki yılın sonuna gerçek birinci motorumuzun testleri o olgunluğa gelecek Sertifikasyoncuyu çağırıp denetçinin huzurunda yapıyoruz Biz yaptık hazırız dediğimizde o testleri yapıyoruz esasen Emin olduktan sonra çağırıyoruz Bir de onun huzurunda tekrar ediyoruz Platform üreticisinin kendi iç süreçleri var Biz diyelim ki yarın teslim ediyoruz onlar bizim test sonuçlarını öncelikle inceliyorlar Birinci uçuş testi motorumuzun sıkıntısız çıkmasına bağlı Sorun çıkmazsa birkaç ay içinde olabilir Testi yaparken umulmadık bir şey çıkıyor diyelim ‘Şurayı düzeltin bir daha gelip göreyim’ diyor Bir daha gelmesi 3 ay ay 2024’ün sonu itibariyle birinci seri imalatı başlatmayı hedefliyoruz
SIKORSKY HELİKOPTERLERİNİN BÜTÜN MODÜLLERİNİ BİZ ÜRETİYORUZ
İmalat yeteneğimiz çok yeterli Sikorsky helikopterlerinin bütün kesimlerini biz üretiyoruz Yanma odası dahil Onları dahil Türkiye’de üretiyoruz Bizim motorlarımızda uçan birinci yerli Karaşahinler ordumuza teslim edildi Şu anda uçuyorlar Dünya klasmanında bu tip motorlar 1 2 milyon dolar ortasında Az alıyorsanız 2’yi de geçiyor En kritik modülü sıcak kanatlar Geliştirdiğimiz gereç teknolojilerini Roketsan hatta Baykar bile gereç alıyor Biz azamî gücün üstüne çıkardık 1572 beygire kadar güç ürettik Helikopterde bir motor giderse başka motor azamî güce çıkıyor İrtifanız çok yüksekse otoratasyon diye bir şey var iki motor da gitse siz sert bir inişle inip canınızı kurtarıyorsunuz Dünyanın en büyük uçak motoru vardır O kadar büyük ki içine uçak sığıyor Ben onun içinde şahsen yorulma tahlillerini yaptım Birinci THY almış merdivenden çıkarken gördüm Heyecanlandım Merdivende döndüm o vakit üniversiteydim Yanımdaki beyefendiye dedim ki ‘Bu motorun dizaynında üç tane parça’ var dedim Beyefendi ne olduğunu da anlamadı
ARGE’YE PARA YATIRAN 6 ŞİRKETİZ
Helikopter motorumuz Savunma Sanayi Başkanlığı tarafından resmi proje var Bu füze motorunu devletimizden fon aldık Birtakım yerlerde kendimiz fonladık Türkiye’de ARGE’ye para yatıran 6 şirket hale geldik Çok önemli ARGE’ye para yatırıyoruz Devlet herşeyi karşılayamıyor Biz yalnızca motor geliştirmek için değil imalata da çok önemli ARGE yapıyoruz TEI aslında ihracat yıldızı Cirosuna oranla en büyük ihracat yapan birinci şirket bile çıkabilir İhracat kıymeti açısından Baykar’ı hariç tutuyorum tabi onlar maşallah üretimlerin hepsini ihraç ediyorlar Biz kamu şirketiyiz Biz ikinci geleceğimize inanıyorum
ARKASINDA DURULMAZSA BİTER
Bize düşen hisse zannediyorum 350 milyon dolarları yakalayacağız Kovid darbesinden ötürü gecikmeli geliyor Yoksa bu yıl 400 500 ‘leri görecektik Ciro oranımız çok yüksek Baykar’dan sonra ürettiğimizin çok ölçüsünü ihraç ediyoruz
Daha evvel neden bu türlü bir şey başarılamadı Sebebi istikrar ve siyasi irade Burada Cumhurbaşkanımıza tekrar teşekkür ediyorum Gerisinden durulmazsa proje durduğu anda biter Savunma sanayi başkanlığımız fon aktardı Bunlar çok değerli Türkiye çok varlıklı bir ülke değil bunlar da çok ucuz şeyler değil Bunlara çok yüksek ölçüde paraları aktarabilmek kolay bir iş değil yani devlet gerisinde durması lazım Bütün grubumuz teknisyenlerimiz en alttaki çalışanımıza kadar çok mükemmel işler çıkardılar